esclarcir (1113-19)

Browse the Dictionary

    Loading...

Search Results

Your search results will appear here.

esclarcir (1113-19)

[ FEW: 3,276a *exclaricire; Gdf: 3,401a esclarcir; GdfC: 9,516b esclarcir; TL: 3,915 esclarcir; DEAF:  esclarcir; DMF:  éclaircir; TLF:  éclaircir; OED: ; MED: ; DMLBS: ]
esclarcer,  esclarcier,  esclarsier,  esclarsir,  esclarzier;  esclarzir;  esclarezir;  esclarger,  esclargier,  esclargir,  esclarjer,  esclergir;  enclarcir,  enclarsir,  enclarzir,  enclersir,  esclarisir  202 escharsir  Ed II xvi 46  

v.a.

1to make clear, sharpen (eyes, sight)
( 1121-25; MS: s.xiii1 )  [...] si Deu esclarcist la veue Que puissent passer la nue  (D) 1657
( MS: s.xiii1 )  (agates) unt mestier Pur la veue esclargier  160.92
( c.1230; MS: s.xiiim )  A tant lur [sunt] esclarci Li oil, que erent obscurci  7354
( s.xiii2/4; MS: c.1245 )  Item bevez chescun jur jun l’aune e mangez rue, si vus esclarzirunt les oilz que al soleil lusant verrez les esteiles  112.36
( c.1270; MS: s.xiii4/4 )  (taking hot baths) La face e la veue esclarsist  1660
to light up
( s.xii1; MS: 1155-60 )  esclergis(Latin: illustra) la tue face, e si serum salf  147.LXXIX.7
( 1174-75; MS: s.xiiex )  Les murs e les tureles li soleilz esclarzie  1346
( s.xiii1/4; MS: s.xiiim )  Li soleiz raie qui les armes esclargist  1731
( s.xiii2/4; MS: s.xiii2 )  Quant cele esteile ert esclarzie, Suvint lur de la prophecie  2064
( 1256; MS: c.1300 )  il semble dreit Ke chescun jor comencé seit Kant cele clarté se appara Ke le jour esclarcira [...]  446
2to enlighten, illumine
( c.1270; MS: s.xiii4/4 )  E ja de plus tart [...] Ne fu sa vie esclarsie D’esperit k’aveit de prophecie  1037
( s.xivin; MS: s.xivm )  la viwe de soun entendement serreit esclarsi  126
3to shed light on, explain, elucidate
( 1113-19; MS: s.xii3/3 )  Gerland en ad ditet E asez esclarjet  3124
( 1212; MS: 1212-13 )  Le chief de chasq’une partie (=of the Dialogues) E la fin vos esclarzirai  211
( c.1241; MS: s.xiii2 )  vus veez ben ke pur mun dreyt esclarzir e pur saver plus certeynement l’estat de ma gent [...]  390
( c.1270; MS: s.xiii4/4 )  Sicum al livere ke mut aprés Ert esclarsi  44
( s.xiiiex; MS: 1307-15 )  Mes gardez coment je ke vus voil esclarir (var. (BN: s.xivin) esclarcir)  235.20
( 1312 )  qe les pointz qe sont dotifs [...] soient esclareziz  i 286
( 1315 )  [...] einz est leur dreit plus plainement esclarzi  i 349
to state clearly, specify
( 1325 )  le dit Roi d’Engleterre serroit tenuz a rendre [...] les despens, f[r]aiz et cous desusditz et la quantité esclarcie  i 261
4to reveal
( s.xiii1; MS: s.xiiim )  Le sort par ki le larecin fud entercié [...] tost u tard suvent esclaire par aucun endice le pecchur  ii 27
5to polish
( s.xiiiex; MS: 1307-15 )  Li homme ke vus medit [...] est vostre lime ki vus esclarcit e vus eslime  7.28
6to purify, refine
( MS: s.xiii1 )  Habeat etiam pollentrudium et taratantarum, ut illo pollen eliquator gloss: enclersit  i 103.159 and ii 103.159
( s.xiiiex; MS: 1307-15 )  verraie amur ke esnettist e esclarsist du tut le quer de homme  138.28
7to clear, thin out
( c.1200; MS: c.1220-40 )  devant ses colps les rengs sunt esclarci  (E) 3795
8to clear away, get rid of
( c.1200; MS: s.xiii3/4 )  Si lur ferum lur grant joie acurter E nostre doel si faimes esclargier!  (B) 8846

v.n.

1also_fig.(of day) to break
( c.1300; MS: s.xiv2/4 )  Si tost come l’aube enclarsist  1316
to become bright(er)
( 1190-93; MS: s.xiv1 )  la bone renumee [...] Ke esclargist tuizjurs aprés  1869
( s.xivin; MS: 1312-40 )  la nuyt enclarsyst, e le temps enbely  7.1
to be illuminated
( s.xii3/4; MS: s.xiv2 )  Vient amont l’arbre une raie de ciel flambie. De la clarté del ray le seint leu esclarsie  7163
also_fig.to shine, gleam
( s.xii3/4; MS: s.xiv2 )  Mult est la noise grant e fiere la compaignie. Plus de cent mil sunt cil qe Alisandre guie; Trestote la terre d’environ esclarzie  3483
( c.1275; MS: s.xiii4/4 )  Par myracles de estraungerye Esclarsist la vertu de sa vye  6308
( s.xiiiex; MS: 1307-15 )  de tant com li mal plus longement dure, de tant en esclarsist plus vostre coroune  257.29-30

v.refl.

1to become bright
( MS: s.xii2/4 )  Cele ne.l veit vers lui ne s'esclargisset; Quant ele.l veit, ne poet muer ne riet  958
( c.1136-65; MS: c.1200 )  La sente as justes s’esclargist E come soleil resplendist  3435
2(of day) to break
( 1174-75; MS: s.xiiex )  E puis le matin, quant le jor s’esclarzie  1746

p.p._as_a.

1bright
( c.1230; MS: s.xivin )  li seinz sunt plus lusant assez Ke li soleil quant en esté est esclarcez  2831 var. B
filled with light
( c.1235; MS: c.1235 )  Voient apertement li jovre e enchani Le sepulcre Auban ke tut fu esclarci  1069
(of day) dawned
( c.1200; MS: s.xiii3/4 )  quant l’aube fu esclarzie  (B) 5984
fig.glorified, in glory
( c.1235; MS: c.1235 )  Auban [...] Pur ki fere deingna Deus vertuz en ceste vie, E aprés la mort du cors pur l’alme esclarcie  1446
2 purified, refined
( MS: s.xiii )  habeat archimacherus capanam in quoquina [...] ubi [...] panem crebro cinseratum enclarci [...] in abdotorio reponat  i 181.61 and ii 109.61
clarified, liquified
( MS: s.xiii/xiv ) ignem pelasgum =Greek fire et vitrum liquefactum gloss: (D*) enclarsi vel fundi  i 200.49 and ii 136.49
This is an AND2 Phase 1 (A-E) entry © 2000-2006 The Anglo-Norman Dictionary. On-line entry partially revised after the print version of AND2 went to press (2007-03-22) The printed edition of AND2 A-E is published by Taylor & Francis for the MHRA, sole owners of the print-media publication rights. All other rights reserved. Digitisation funded by the Arts and Humanities Research Council of the United Kingdom.
esclarcir